Mr. dr. B.M. Paijmans heeft onlangs in het Tijdschrift voor Vergoeding Personenschade een artikel geschreven over het voorstel om de aansprakelijkheid van ouders voor hun kinderen te verruimen.[1]

Nu is het zo dat ouders aansprakelijk voor de schade die kinderen van onder de 16 jaar oud hebben toegebracht. Het voorstel is om die leeftijd te verruimen tot 18 jaar oud.

Klik hier voor meer informatie over de aansprakelijkheid van ouders voor schade door onrechtmatig handelen van hun kinderen, zoals bedoeld in artikel 6:169 van het Burgerlijk Wetboek (BW).

Aanleiding

De toenemende mate van jeugdcriminaliteit en de daarbij veroorzaakte schade en de onverhaalbaarheid van deze schade vormen een maatschappelijke zorg. Goede voorbeelden hiervan zijn de avondklokrellen en de toenemende steekincidenten onder jongeren. In het rapport ‘Jeugdcriminaliteit en opvoeding. Een verkenning van nieuwe juridische grenzen om nalatige ouders aan te spreken op hun pedagogische verantwoordelijkheden’ uit januari 2021 worden vier maatregelen gepresenteerd die zich richten op de ouders. Eén van die maatregelen is de uitbreiding van de huidige kwalitatieve aansprakelijkheid van ouders voor de schadeveroorzakende gedragingen van hun kinderen. Demissionair minister Dekker, minister voor rechtsbescherming, omarmt dit voorstel.

Wat houdt de aansprakelijkheid van ouders in?

De kwalitatieve aansprakelijkheid voor ouders is geregeld in artikel 6:169 BW. Voor kinderen tot 14 jaar oud zijn ouders onvoorwaardelijk kwalitatief aansprakelijk voor de schade veroorzaakt door een als een doen te beschouwen gedraging van het kind. Dit betekent niet dat de ouders altijd aansprakelijk zijn.

Voor kinderen van 14 en 15 jaar oud zijn ouders voor onrechtmatig handelen én nalaten van hun kinderen aansprakelijk, maar de kinderen zijn zelf ook aan te spreken op grond van artikel 6:162 BW. Bij deze leeftijdscategorie kunnen ouders zich echter wel disculperen als het kind onrechtmatig handelde terwijl het de ouders niet kan worden verweten dat zij dat handelen niet hebben belet als het kind een vrijheid genoot die voor hem of haar normaal wordt geacht. Hierbij wordt aangesloten bij datgene wat binnen de samenleving als gebruikelijke zorg wordt gezien. De omstandigheden van het geval kunnen ervoor zorgen dat dit per kind verschilt.

Voor ouders van kinderen van 16 jaar en ouder ontbreekt er een kwalitatieve aansprakelijkheid. Vanaf 16 jaar oud is alleen het kind zelf aansprakelijk.

Het voorstel van demissionair minister Dekker

Het voorstel is om de kwalitatieve aansprakelijkheid in artikel 6:169 BW uit te breiden tot ouders van kinderen tot 18 jaar, met een disculpatiemogelijkheid voor ouders van kinderen van 16 en 17 jaar. Ouders zouden dan onvoorwaardelijk kwalitatief aansprakelijk zijn voor kinderen tot 16 jaar, in plaats van de huidige 14 jaar. Voor de leeftijd van 16 en 17 jaar zijn de ouders alleen niet aansprakelijk als zij kunnen aantonen dat hun niet kan worden verweten dat zij het gedrag van hun kind niet hebben belet.

Het idee hierachter is dat als ouders onvoldoende regels stellen en toezicht houden op kinderen in deze leeftijdsfase, zij ook dienen in te staan voor de financiële gevolgen daarvan. Dit zou moeten leiden tot een extra prikkel voor de ouders om delictpleging van het kind te voorkomen. Tevens biedt het een verruiming van de verhaalsmogelijkheid van de slachtoffers, omdat de aansprakelijkheid van de ouders zal bestaan naast de aansprakelijkheid van de jongere zelf.

Opinie van m.r. B.M. Paijmans

Paijmans wijst erop dat afhankelijk van het doel van de verruiming dient te worden beoordeeld of dit voorstel wenselijk is. Indien de verhaalbaarheid van de schade van doorslaggevend belang is, dan kan in overleg met aansprakelijkheidsverzekeraars worden geprobeerd om de dekking van aansprakelijkheidsverzekering voor particulieren te verruimen, zodat deze verzekering ook een verruimde risicoaansprakelijkheid van ouders dekt wat betreft opzettelijk veroorzaakte schade van kinderen van 14 en 15 jaar oud. Dit is vooral van belang voor ouders met een mindere draagkracht.

Als preventie van het gedrag belangrijker wordt geacht, dan zal het aansprakelijkheidsrecht volgens Paijmans niet de beoogde oplossing bieden of in ieder geval niet de meest aangewezen methode. Het aansprakelijkheidsrecht komt pas in beeld als de gedraging al is verricht, terwijl ingrijpen in een eerdere levensfase volgens haar meer kan bereiken.

Conclusie

Het voorstel houdt dus een verruiming van de kwalitatieve aansprakelijkheid van ouders in. De leeftijd wordt verhoogd van 16 naar 18 jaar, waarbij vanaf 16 jaar een disculpatiemogelijkheid voor de ouders bestaat. Onder het huidige regime is dat vanaf 14 jaar. Dit brengt mee dat ouders tot een leeftijd van 18 jaar kwalitatief aansprakelijk zijn voor de gedragingen van hun kind. Of deze wijziging wenselijk is, hangt volgens Paijmans af van het doel.

Volgens demissionair minister Dekker is het aan het nieuwe kabinet om dit advies verder uit te werken en beslissingen hierover te nemen. Het is dus nog afwachten of het voorstel werkelijk zal gaan leiden tot een uitbreiding van de kwalitatieve aansprakelijkheid van ouders.

[1] B.M. Paijmans, ‘Rellende jongeren & opnieuw een voorstel tot verruiming van de aansprakelijkheid van ouders ‘May I have the check please?’’, TVP 2021, afl. 3, p. 89-96.