Het niet nakomen van een verzekeringsvoorwaarde kan grote gevolgen hebben. De verzekeraar neemt vaak in de voorwaarden op dat het recht op uitkering vervalt bij schending van een voorwaarde. Niet altijd zal een beroep hierop slagen. Dit hangt onder meer af van het antwoord op de vraag of er sprake is van een schending van de primaire dekkingsomschrijving of een preventieve garantie.
Verzekeringsvoorwaarden
Een verzekeraar kan bij de verzekering allerlei voorwaarden opnemen. De voorwaarden zijn vaak op verschillende manieren geformuleerd. Zo beginnen de verzekeringsvoorwaarden vaak met een algemene omschrijving van het risico dat de verzekeraar wenst te dekken. Bijvoorbeeld: ‘deze verzekering dekt schade door beschadiging en diefstal van een stadsfiets’. Verderop in de voorwaarden staan dan bijkomende voorwaarden. Zoals: ‘niet verzekerd is schade door beschadiging die is toegebracht door de verzekerde zelf’, of: ‘de verzekerde is verplicht de stadsfiets op slot te doen met een ijzeren hangslot, de verzekeraar zal niet uitkeren als deze verplichting wordt geschonden’. Komt de verzekerde een van de voorwaarden niet na, dan zal de verzekeraar vaak beslissen uitkering te weigeren.
Wat een verzekeringsvoorwaarde precies inhoudt, is niet altijd duidelijk bij het lezen ervan. Wat is bijvoorbeeld een ‘stadsfiets’? Valt daaronder ook een elektrische stadsfiets of een hybridefiets? Om de precieze inhoud van een voorwaarde te achterhalen, zal de voorwaarden moeten worden ‘uitgelegd’. Hier leest u meer over de uitleg van verzekeringsvoorwaarden.
Verschillende soorten verzekeringsvoorwaarden
In de verzekeringsvoorwaarden staan zoals gezegd verschillende soorten voorwaarden die allemaal net iets anders zijn geformuleerd. Er valt een onderscheid te maken tussen de ‘primaire dekkingsomschrijving’ en de ‘preventieve garantie’. Het onderscheid tussen beide kan van belang zijn bij de beantwoording van de vraag of een verzekeraar een beroep mag doen op de bepaling en hiermee uitkering kan weigeren. Als er geen causaal verband bestaat tussen de schade en het niet nakomen van de voorwaarde is het de verzekeraar namelijk niet altijd toegestaan een beroep te doen op een verzekeringsvoorwaarde, omdat deze in strijd is met de redelijkheid en billijkheid (artikel 6:248 lid 2 BW).
Primaire dekkingsomschrijving
Wat een ‘primaire dekkingsomschrijving’ precies betekent, staat niet in de wet en is nog niet met zoveel woorden bepaald door de Hoge Raad. In de literatuur wordt aangenomen dat de primaire dekkingsomschrijving is:
“de omschrijving van de dekking en omvat daarmee de (positieve) omschrijving van gedekte gevaren, de in de (positieve) dekkingsomschrijving besloten liggende (impliciete) uitsluitingen en expliciete uitsluitingen/dekkingsbeperkingen” (Van Tiggele-van der Velde, TREMA 2016, p. 149, voetnoot 3).
Deze omschrijving houdt kort gezegd in dat de positieve omschrijving van de dekking en de uitsluitingen samen de primaire dekkingsomschrijving vormen. Een voorbeeld van een primaire dekkingsomschrijving is: ‘niet verzekerd is schade door beschadiging die is toegebracht door de verzekerde zelf’. De primaire dekkingsomschrijving moet worden onderscheiden van de preventieve garantie.
Preventieve garanties
Een preventieve garantie is een verzekeringsvoorwaarde die de verzekerde verplicht een preventieve maatregel te nemen. Neemt de verzekerde deze maatregel niet, dan keert de verzekeraar niet uit. Een voorbeeld van een preventieve garantie is: “de verzekerde is verplicht de stadsfiets op slot te doen met een ijzeren hangslot. Het niet nakomen van deze verplichting doet het recht op uitkering vervallen”.
Gevolgen niet nakomen primaire dekkingsomschrijving of preventieve garantie
Het verschil in formulering tussen de primaire dekkingsomschrijving en een preventieve garantie is subtiel, maar niet zonder gevolgen. De Hoge Raad heeft in het ‘Valschermzweeftoestel’-arrest bepaald dat het de verzekeraar volledig vrij staat een beroep te doen op de primaire dekkingsomschrijving. De verzekeraar mag ook een beroep doen op de primaire dekkingsomschrijving als het niet voldaan eraan geen verband houdt met het ontstaan van de schade. Met andere woorden is er geen ‘causaal verband’ vereist tussen het niet nakomen van de primaire dekkingsomschrijving en het ontstaan van de schade. Ook zonder causaal verband kan de verzekeraar een beroep doen op de primaire dekkingsomschrijving.
Dit is anders bij de preventieve garantie. Tussen het niet nakomen van de preventieve garantie en het ontstaan van de schade moet wel een causaal verband bestaan. Ontbreekt het causaal verband, dan is een beroep van de verzekeraar op de preventieve garantie (vaak) niet toegestaan.
Conclusie
Verzekeringsvoorwaarden zijn er in allerlei soorten en maten. Afhankelijk van de formulering is er sprake van een primaire dekkingsomschrijving of een preventieve garantie. Het onderscheid hiertussen is van belang, omdat in geval van een preventieve garantie causaal verband moet bestaan tussen het ontstaan van de schade en het niet nakomen van de preventieve garantie. Ontbreekt het causaal verband, dan kan de verzekeraar (vaak) geen beroep doen op de preventie garantie en moet hij gewoon uitkeren. Dit is anders bij het niet voldoen aan de primaire dekkingsomschrijving, waar het de verzekeraar (vaak) vrij staat niet uit te keren, ook als er geen causaal verband bestaat tussen het ontstaan van de schade en het niet voldoen aan de primaire dekkingsomschrijving.
Overigens wordt er in de literatuur gediscussieerd over de onwenselijke gevolgen die dit onderscheid heeft. Een preventieve garantie kan namelijk vaak zo worden omgevormd dat het een primaire dekkingsomschrijving wordt. Hiermee ontwijkt de verzekeraar het vereiste van causaliteit. Hoe de Hoge Raad hiertegen aankijkt, is (nog) niet bekend.
Vragen?
Heeft u vragen of zoekt een advocaat die is gespecialiseerd in verzekeringsrecht? Neem vrijblijvend contact op.
Salva Schaderecht is een advocatenkantoor gespecialiseerd in aansprakelijkheid, letselschade en verzekeringsrecht.
Salva Schaderecht | info@salvaschaderecht.nl | 085 800 8080 | Jansbuitensingel 7, 6811 AA Arnhem
