Verzekeringsrecht is ‘polissen-recht’. Hoewel de wet enkele tientallen artikelen over de verzekeringsovereenkomst kent, is het toch vooral de verzekeringspolis die de verhouding tussen de verzekeraar en de verzekerde regelt. Vanwege het grote belang van de polis, is het belangrijk dat wat er in de polis staat duidelijk en begrijpelijk is. Als de polis duidelijk en begrijpelijk is opgesteld, dan weten partijen waar zij aan toe zijn.

In gevallen dat de betekenis van een voorwaarde niet duidelijk en begrijpelijk is, kan de betekenis ervan worden vastgesteld door de rechter. De rechter zal hiervoor de voorwaarde gaan ‘uitleggen’.

Uitleg

Om te bepalen wat een voorwaarde precies betekent, moet de voorwaarde worden ‘uitgelegd’. De rechter legt afspraken tussen partijen, zoals polisvoorwaarden, uit aan de hand van het ‘Haviltex’-criterium. In dit ‘Haviltex’-arrest heeft de Hoge Raad bepaald dat het bij uitleg van een afspraak tussen partijen aankomt…

“op de zin die partijen in de gegeven omstandigheden over en weer redelijkerwijs aan deze bepalingen mochten toekennen en op hetgeen zij te dien aanzien redelijkerwijs van elkaar mochten verwachten.”

Dit houdt kort gezegd in dat per geval moet worden beoordeeld wat partijen nou écht hebben bedoeld met de afspraak die op papier staat. Hiervoor kan, naast wat er letterlijk op papier staat, ook gekeken worden naar onderhandelingen die aan de afspraak vooraf zijn gegaan, telefoongesprekken die zijn gevoerd of informatie op een website. Ook kan er rekening worden gehouden met de maatschappelijke positie of kennis van het recht van (een van) de partijen.

Bij uitleg van verzekeringsovereenkomsten en de polisvoorwaarden geldt de ‘Haviltex’-maatstaf ook.

Uitleg van verzekeringsvoorwaarden

Het kan voorkomen dat polisvoorwaarden helemaal niet duidelijk en begrijpelijk zijn. De voorwaarde is dan bijvoorbeeld voor verschillende betekenissen of interpretaties vatbaar. Dit kan zelfs een verschil maken tussen wel of geen dekking.

In dat soort gevallen zal de rechter de ‘Haviltex’-maatstaf toepassen en de betekenis van de voorwaarde ‘uitleggen’. Als de voorwaarde is ‘uitgelegd’ door de rechter, dan is dat hoe de voorwaarde moet worden geïnterpreteerd en tussen de partijen zal gelden.

Over het algemeen wordt er over verzekeringsvoorwaarden, zeker in de verhouding tussen een consument en een verzekeraar, niet veel onderhandeld. De Hoge Raad heeft in aanvulling op het ‘Haviltex’-arrest in het arrest ‘Chubb/Dagenstaed’ bepaald dat nu over polisvoorwaarden…

“niet tussen partijen onderhandeld pleegt te worden…, is de uitleg daarvan met name afhankelijk van objectieve factoren zoals de bewoordingen waarin de desbetreffende bepaling is gesteld, gelezen in het licht van de polisvoorwaarden als geheel en van de in voorkomend geval … bij de polisvoorwaarden behorende toelichting.”

Dit houdt in dat bij een uitleg voor polisvoorwaarden, waar door partijen niet over is onderhandeld, moet worden gekeken naar objectieve aanknopingspunten. De verzekeraar kan zich alleen op de polisvoorwaarden beroepen, voor zover de inhoud van de voorwaarde duidelijk blijkt. Wat de mening of bedoeling van de verzekeraar bij een bepaalde voorwaarde is, speelt in principe geen rol bij de uitleg van een voorwaarde waarover niet is onderhandeld.

Uitleg in het nadeel van de verzekeraar

Een bepaalde manier van uitleg is uitleg op basis van het zogenoemde ‘contra proferentem’-beginsel. Dit betekent letterlijk vertaald: ‘tegen degene die voorstelt’. Het idee achter dit beginsel is dat degene die de voorwaarde heeft opgesteld, het risico draagt voor de onduidelijkheid van de voorwaarde. Is de voorwaarde niet duidelijk, dan zal de voorwaarde worden uitgelegd in het nadeel van degene die de voorwaarde heeft opgesteld.

De contra proferentem-uitleg is in de wet vastgelegd in artikel 6:238 lid 2 BW. Dit artikel ziet specifiek op algemene voorwaarden, en alleen als deze algemene voorwaarden gelden in een relatie tussen een consument en een bedrijf. Dit artikel ziet dus niet op bedingen in een verzekeringsovereenkomst die geen algemene voorwaarde zijn, en ziet ook niet op gevallen waarin de algemene voorwaarden gelden tussen bedrijven onderling.

Dit betekent niet dat de uitleg contra proferentem in andere gevallen niet toegepast mag worden. Of het in andere gevallen ook toegepast kan worden hangt af van de omstandigheden van dat geval. Binnen de relatie tussen een klein bedrijfje en een verzekeraar zal er sneller contra-proferentem kunnen worden uitgelegd dan in de relatie tussen een grote multinational en een verzekeraar die veel hebben onderhandeld over de voorwaarden.

Conclusie

De betekenis van voorwaarden in een verzekeringsovereenkomst is erg belangrijk: zo weten partijen waar zij aan toe zijn en welke rechten en plichten zij hebben. De betekenis van de verzekeringsvoorwaarden moet worden achterhaald door middel van ‘uitleg’. Uitleg vindt plaats aan de hand van het ‘Haviltex’-criterium: per geval moeten alle omstandigheden worden beoordeeld om te bepalen wat partijen precies hebben bedoeld met hun afspraak. In het kader van verzekeringsvoorwaarden heeft de Hoge Raad hier nog aan toegevoegd in het arrest ‘Chubb/Dagenstaed’ dat als over deze voorwaarden niet is onderhandeld, wat vaak het geval is bij verzekeringsvoorwaarden, een objectieve uitleg moet worden gevolgd.

Daarnaast bestaat er nog een bijzondere manier van uitleg op basis van het ‘contra-proferentem’-beginsel. Binnen het verzekeringsrecht stelt in principe de verzekeraar de voorwaarden op, zeker als het een verzekeringsovereenkomst met een consument betreft. Als een van de tussen een consument en de verzekeraar opgestelde voorwaarden onduidelijk is, dan draagt de verzekeraar hiervoor het risico en zal de voorwaarde in het nadeel van hem worden uitgelegd (en dus in het voordeel van de consument-verzekerde). Ook in gevallen zonder dat er geen sprake is van een consument, kan er contra proferentem worden uitgelegd. Die mogelijkheid is echter niet vastgelegd in de wet en hangt af van de omstandigheden van het geval.

Vragen?

Heeft u vragen of zoekt een advocaat die is gespecialiseerd in verzekeringsrecht? Neem vrijblijvend contact op.

Salva Schaderecht is een advocatenkantoor gespecialiseerd in aansprakelijkheid, letselschade en verzekeringsrecht.

Salva Schaderecht | info@salvaschaderecht.nl | 085 800 8080 | Jansbuitensingel 7, 6811 AA Arnhem