Komt het verlies van vrije tijd in aanmerking voor vergoeding?

Het korte antwoord is: ‘ja, maar het is heel onduidelijk met welk bedrag het moet worden vergoed’.

Verlies van vrije tijd door letsel

Als een slachtoffer letsel oploopt, ondervindt hij schade en zal hij daarnaast tijd verliezen aan de activiteiten die in het kader van zijn herstel plaatsvinden. Denk hierbij aan extra rustmomenten en verschillende bezoeken aan de dokter of de fysiotherapeut die nodig zijn voor het herstel (reistijd, behandeltijd, hersteltijd). Of bijvoorbeeld de extra tijd die iemand kwijt is om te voorkomen dat iemand studievertraging oploopt.

Het aansprakelijkheidsrecht is erop gebaseerd om het slachtoffer zo veel als mogelijk terug te brengen in de situatie zonder het ongeval door het slachtoffer schadeloos te stellen. Er heerst al enige tijd discussie over de vraag of het verlies van vrije tijd al dan niet vergoed dient te worden in letselschadezaken.

Komt verlies van vrije tijd daadwerkelijk in aanmerking voor een schadevergoeding? En zo ja, op welke manier? Wat voor een soort schade is verlies van vrije tijd eigenlijk?

Verschillende soorten schade: ‘vermogensschade en ander nadeel’

Het Nederlandse schadevergoedingsrecht maakt onderscheid tussen ‘vermogensschade’, neergelegd in artikel 6:95 BW en ‘ander nadeel’ in artikel 6:106 BW. In art 6:96 BW staat dat vermogensschade bestaat uit geleden verlies, gederfde winst en de kosten die gemaakt worden ter schadebeperking., schadevaststelling of buitengerechtelijke kosten. Vermogensschade wordt in de praktijk doorgaans materiële schade genoemd en ‘ander nadeel’ wordt immateriële schade genoemd.

Lees ook: “Vermogensschade en ander nadeel (artikel 6:95 BW)”

Is verlies van vrije tijd vermogensschade (materiële schade) of ander nadeel (immateriële schade)?

Vermogensschade dient zo concreet mogelijk te worden begroot. Hiertegenover staat dat bij de berekening van immateriële schade ‘een naar billijkheid vast te stellen’ bedrag wordt vastgesteld.

Het is dus allereerst van belang om te weten onder welke soort vorm van schade het verlies van vrije tijd valt. Het verlies van vrije tijd wordt doorgaans gezien als ander nadeel en kwalificeert zich niet als vermogensschade, zo oordeelde rechtbank Zeeland- West brabant (ECLI:NL:RBZWB:2022:5346):

De tijd die zij “verliest” door extra slapen of rusten was tijd die zij als vrije tijd besteedde en er zijn geen feiten of omstandigheden aangevoerd op grond waarvan geconcludeerd kan worden dat die tijd op geld waardeerbaar was. De rechtbank overweegt dan ook dat het ontnemen van vrije tijd in casu niet in de vermogenssfeer ligt. Anders dan in de door haar aangehaalde voorbeelden uit de jurisprudentie is er in de situatie van [verzoekster] , geen sprake van inkomensverlies, verplaatste vermogensschade of op geld waardeerbaar verlies van tijd. Het verlies van vrije tijd, die anders zou worden besteed aan bijvoorbeeld hobby’s, kwalificeert dan ook als ander nadeel.

Het verlies van tijd, kan een verhogend effect hebben op de immateriële schadevergoeding (smartengeld). Met smartengeld wordt tegemoet gekomen aan ander nadeel in de zin van artikel 6:106 BW, dus als vergoeding van immateriële schade.

Lees ook: “Wat is smartengeld en hoe hoog zijn de bedragen?”

Toch als vermogensschade?

Er kunnen echter situaties ontstaan waarin het verlies van vrije tijd als vermogensschade kan worden aangemerkt. Van vermogensschade kan sprake zijn als het verlies van tijd op gederfde winst of inkomen waardeerbaar is en wanneer de verloren tijd kan worden aangemerkt als een uitgave van een misgelopen voordeel. Bij het laatste kan bijvoorbeeld worden gedacht aan de bestede uren voor het verkrijgen van een studie zonder diploma (Rb. Noord-Holland 20 juni 2018, ECLI:NL:RBNHO:2018:5752).

Het verlies van vrije tijd zou mogelijk als vermogensschade kunnen worden aangemerkt indien dit in het kader van de schadebeperkingsplicht gebeurd. Als een scholier studievertraging oploopt vanwege een ongeval, heeft hij recht op schadevergoeding volgens de Richtlijn Studievertraging. Maar geldt dit ook wanneer een scholier extra veel tijd stopt in de studie, juist om studievertraging te voorkomen? Er wordt betoogd dat in zulke gevallen het redelijk is om hiervoor een vergoeding toe te kennen, die als vermogensschade wordt gekwalificeerd.

Conclusie

Verloren tijd wordt vooralsnog gezien als een vorm van immateriële schade, ander nadeel dus en dus niet als vermogensschade. Dat geldt dan voor de verloren tijd die anders als vrije tijd was besteed. Het smartengeld, zal als vergoeding van dergelijk ander nadeel ook kunnen zien op verloren tijd. Welk bedrag daaraan wordt gekoppeld is niet op voorhand vast te stellen en wordt nog steeds bepaald door de ‘billijkheid’ en door te kijken naar vergelijkbare uitspraken daarover van Nederlandse rechters.

In sommige gevallen zou de verloren tijd toch als vermogensschade kunnen worden aangemerkt, bijvoorbeeld in gevallen waarin met in ruil voor die tijd kosten heeft bespaard en dus schade heeft beperkt bijvoorbeeld. Het gaat om tijd die zonder ongeval productief/financieel had kunnen worden benut of die door het ongeval moest worden benut om kosten te besparen of schade te beperken. Denk aan verlies van vakantiedagen, uitgespaarde kosten van externe hulp voor huishouden en/of verpleging, gederfde winst van een zelfstandig ondernemer etc.

Vragen?

Heeft u vragen of zoekt u een advocaat die is gespecialiseerd in aansprakelijkheidsrecht en letselschade? Neem vrijblijvend contact op.

Salva Schaderecht is een advocatenkantoor gespecialiseerd in aansprakelijkheid, letselschade en verzekeringsrecht.

Salva Schaderecht | info@salvaschaderecht.nl | 085 800 8080 | Jansbuitensingel 7, 6811 AA Arnhem