Personen die elkaar schade toebrengen kunnen voor hun eigen handelen aansprakelijk zijn. Het kan zich ook voordoen dat een persoon aansprakelijk is voor gedragingen van anderen. Denk hierbij aan risicoaansprakelijkheid, maar bijvoorbeeld ook aan groepsaansprakelijkheid (artikel 6:166 BW). Onderstaande zaak gaat over groepsaansprakelijkheid bij een mishandeling.

Mishandeling

Het slachtoffer stond aan het einde van de middag op zijn scooter te wachten voor een stoplicht. Opeens komen er drie mannen naar hem toegerend. Op camerabeelden is te zien dat in ieder geval twee van de drie mannen het slachtoffer slaan en schoppen. Deze twee mannen zijn allebei door de strafrechter veroordeeld voor poging tot zware mishandeling en openlijke geweldpleging.

Schadevergoeding bij de strafrechter

Daarnaast heeft de strafrechter een schadevergoeding toegekend aan het slachtoffer. Het is namelijk mogelijk om in strafzaken als benadeelde partij een schadevergoeding te vorderen. Deze ‘vordering benadeelde partij’ kan worden ingesteld door een persoon die “rechtstreeks schade heeft geleden door een strafbaar feit” (artikel 51f Wetboek van Strafvordering). Ook bepaalde nabestaanden kunnen de vordering benadeelde partij instellen.

Het vorderen van de schadevergoeding bij de strafrechter bespaart doorgaans veel tijd en geld. Het slachtoffer hoeft geen aparte civiele procedure meer te starten als zijn schade al bij de strafrechter wordt vergoed. En ook voor de dader is het na één gerechtelijke procedure klaar.

Niet alle schade vergoed

De strafrechter kende het slachtoffer in de betreffende zaak een schadevergoeding van € 2.585,35 toe. Hiervan bestond € 1.000 uit smartengeld en het overige bedrag uit vergoeding voor materiële schade. Hiermee werd niet alle materiële schade van het slachtoffer vergoed. Het is dan nog steeds mogelijk om voor schade die (volgens het slachtoffer) nog niet is vergoed bij de strafrechter, bij de civiele rechter een nieuwe schadevergoedingsvordering in te stellen.

Schadevergoeding bij de civiele rechter

Aangezien het slachtoffer in de strafzaak zijn vordering voor enkele andere schadeposten zag stranden, stelde hij een nieuwe schadevergoedingsvordering in bij de civiele rechter. De civiele rechter beoordeelt de vordering dan opnieuw. In dit geval stelt het slachtoffer een vordering uit onrechtmatige daad in (artikel 6:162 BW) en doet hij een beroep op groepsaansprakelijkheid (artikel 6:166 BW).

Wat betreft de onrechtmatigheid kan de civiele rechter aansluiten bij het strafvonnis. Met de bewezenverklaring van de strafbare feiten staat de onrechtmatigheid namelijk in principe vast. Ook aan de andere vereisten voor de onrechtmatige daad is volgens de civiele rechter voldaan. Hij oordeelt dan ook dat de beide daders aansprakelijk zijn voor de door hunzelf toegebrachte schade op basis van artikel 6:162 BW.

Wie heeft de schade veroorzaakt?

De daders stellen zich vervolgens op het standpunt dat het slachtoffer niet heeft bewezen wie van hen welke schade heeft veroorzaakt. En dat de derde, onbekende dader ook een deel van de schade heeft veroorzaakt, waarvoor de andere twee daders niet kunnen worden aangesproken. Immers zijn de daders op basis van artikel 6:162 BW slechts aansprakelijk voor de schade die zij zelf hebben veroorzaakt.

Als oplossing voor dit probleem heeft de wetgever de figuur van de groepsaansprakelijkheid in het leven geroepen.

Groepsaansprakelijkheid

De wet bepaalt in artikel 6:166 BW dat:

“Indien één van tot een groep behorende personen onrechtmatig schade toebrengt en de kans op het aldus toebrengen van schade deze personen had behoren te weerhouden van hun gedragingen in groepsverband, … zij hoofdelijk aansprakelijk [zijn] indien deze gedragingen hun kunnen worden toegerekend.”

De twee daders zijn dus niet alleen aansprakelijk voor schade veroorzaakt door hun eigen gedragingen, maar ook hoofdelijk aansprakelijk voor de schade veroorzaakt door de andere dader en de onbekende dader. Hiervoor moet de benadeelde wel bewijzen dat de aangesproken groepsgenoot zich had behoren te weerhouden van zijn gedragingen in groepsverband en dat deze gedragingen hem kunnen worden verweten.

Hoofdelijke aansprakelijkheid

Bij groepsaansprakelijkheid gaat het om een hoofdelijke aansprakelijkheid. Dit houdt in dat een hoofdelijk aansprakelijke persoon voor het volledige schadebedrag kan worden aangesproken door de benadeelde. Dus ook voor de schade die hij niet daadwerkelijk zelf heeft veroorzaakt, maar door groepsgenoten is toegebracht.

Dit heeft een groot praktisch voordeel voor de benadeelde. Hij hoeft niet te bewijzen welk slachtoffer precies welke schade heeft veroorzaakt. Voor hem is het daarnaast vaak voldoende om één van de groepsgenoten aan te spreken (als deze persoon voldoende geld heeft). Het zijn vervolgens de hoofdelijk aansprakelijke groepsgenoten die de verdeling van de schade tussen hen onderling moeten vaststellen en afwikkelen. De benadeelde wordt hiermee niet geconfronteerd.

Uitspraak

De rechtbank oordeelt uiteindelijk dat beide daders hoofdelijk aansprakelijk zijn voor de schade veroorzaakt door de mishandeling. De meeste schadeposten die bij de strafrechter nog werden afgewezen (vanwege onvoldoende onderbouwing), zoals schade aan de scooter en ketting en het rijbewijspasje, wijst de civiele rechter nu wel toe.

Alleen het verloren gaan van het wachtwoord van de Bitcoin-portemonnee op de kapotte telefoon van het slachtoffer komt niet voor vergoeding in aanmerking, omdat het slachtoffer het wachtwoord ook op een andere plek veilig had kunnen bewaren. Dat komt volgens de rechtbank voor zijn risico.

De volledige uitspraak van de rechtbank Amsterdam van 20 oktober 2023 kunt u hier lezen (ECLI:NL:RBAMS:2023:6765)

Vragen?

Heeft u vragen of zoekt u een advocaat die is gespecialiseerd in het aansprakelijkheidsrecht en letselschade? Neem vrijblijvend contact op.

Salva Schaderecht is een advocatenkantoor gespecialiseerd in aansprakelijkheid, letselschade en verzekeringsrecht.

Salva Schaderecht | info@salvaschaderecht.nl | 085 800 8080 | Jansbuitensingel 7, 6811 AA Arnhem